E-posta gönderiyorsunuz, sunucunuz güçlü, IP adresiniz temiz görünüyor; ama mailler bir türlü karşı tarafın gelen kutusuna düşmüyor, sürekli spam klasörüne gidiyor. Loglara bakıyorsunuz, her şey normal; hatta bazı sağlayıcılardan “Reverse DNS failed” ya da “missing PTR record” uyarıları görüyorsunuz. İşte bu noktada devreye Reverse DNS (PTR kaydı) giriyor.
Bu yazıda, sahada aktif olarak sistem yöneten biri olarak kendi tecrübelerime dayanarak Reverse DNS nedir, PTR kaydı nasıl çalışır, e-posta sunucuları neden bu kadar önemser ve spam sorunlarını azaltmak için neler yapmanız gerekir bunları adım adım anlatacağım. Ayrıca, SPF, DKIM, DMARC gibi diğer e-posta doğrulama mekanizmalarıyla ilişkisini ve hangi durumlarda sadece PTR kaydının yetmeyeceğini de netleştireceğiz.
Eğer kendi VPS veya Fiziksel Sunucunuzu yönetiyorsanız ve e-posta trafiğini de bu sunucudan geçirmek istiyorsanız, reverse DNS yapılandırması artık “opsiyonel” değil, doğrudan zorunlu bir adım. Paylaşımlı hosting kullanıyorsanız da, hangi noktada hosting sağlayıcınızdan destek talep etmeniz gerektiğini net bir şekilde göreceksiniz.
Reverse DNS (PTR Kaydı) Tam Olarak Nedir?
DNS tarafında genelde alıştığımız akış, bir alan adını IP adresine çözümlemek: Örneğin mail.ornek.com → 203.0.113.10. Buna forward DNS diyoruz ve A/AAAA kayıtları ile sağlanıyor.
Reverse DNS ise tam tersini yapar: IP adresinden domaine gider. Yani:
- 203.0.113.10 → mail.ornek.com
Bu ters çözümleme, DNS içinde PTR (Pointer) kaydı ile yapılır. IPv4 için kayıtlar in-addr.arpa, IPv6 içinse ip6.arpa altında tutulur. Örneğin:
10.113.0.203.in-addr.arpa. IN PTR mail.ornek.com.
E-posta sunucuları (özellikle büyük sağlayıcılar), sizin IP adresinizden bir bağlantı geldiğinde bu reverse DNS kaydını sorgular. Eğer:
- Hiç PTR kaydı yoksa,
- PTR kaydı anlamsız veya genel bir host adıysa (ör: 203-0-113-10.static.isp.net),
- PTR kaydındaki alan adı, sunucunuzun SMTP‘de kendini tanıttığı (HELO/EHLO) isimle uyumlu değilse,
spam skorunuz artar ve maillerinizin spam klasörüne düşme ihtimali yükselir.
DNS kayıtlarının genel yapısına hâkim değilseniz, önce DNS kayıtları (A, AAAA, CNAME, MX, TXT ve SPF) hakkında detaylı yazımı okumanız faydalı olacaktır. Oradaki temel bilgiler, PTR kaydını da çok daha rahat anlamanızı sağlar.
Reverse DNS Neden Özellikle E-posta Sunucuları İçin Bu Kadar Önemli?
E-posta ekosistemi spam ve phishing saldırılarıyla dolu olduğu için, alıcı sunucular kaynağın gerçekten bir sunucu mu yoksa rastgele bir kullanıcı bağlantısı mı olduğunu anlamak zorunda. Reverse DNS bu ayrımda kritik bir sinyal görevi görüyor.
1. Dinamik IP vs. Sunucu IP Ayrımı
Ev/ofis internet bağlantıları genellikle dinamik IP kullanır ve bu IP‘lerin PTR kayıtları çoğu zaman aşağıdakilere benzer:
- c-203-0-113-10.isp.net
- dsl-203-0-113-10.provider.com
Birçok spam filtresi, bu tür PTR‘lara sahip IP‘lerden gelen SMTP bağlantılarını yüksek riskli olarak işaretler. Yani “Bu bir mail sunucusu değil, muhtemelen son kullanıcı makinesi” diye düşünür.
2. Kimlik Doğrulama Sinyali
Doğru yapılandırılmış bir e-posta sunucusunda şu üçlü genellikle birbiriyle tutarlıdır:
- Sunucunun HELO/EHLO host adı (ör: mail.ornek.com)
- Bu host adına giden A/AAAA kaydı (mail.ornek.com → 203.0.113.10)
- IP adresine ait PTR kaydı (203.0.113.10 → mail.ornek.com)
Bu üçlü düzgün hizalanmışsa, alıcı sunucu için “Bu, bilerek yapılandırılmış bir e-posta sunucusu” sinyali oluşur ve spam skoru düşer.
3. Diğer E-posta Güvenlik Kayıtlarıyla Birlikte Çalışır
Reverse DNS tek başına mucize yaratmaz; ama SPF, DKIM, DMARC gibi kayıtlarla birlikte güçlü bir bütün oluşturur. Bu konuda adım adım bir kurulum yapmak isterseniz, SPF, DKIM ve DMARC ile profesyonel e-posta ayarları rehberimi mutlaka inceleyin.
Reverse DNS ve DNS Bölgesi İlişkisi: PTR Kaydını Kim Yönetir?
En çok karıştırılan noktalardan biri şu: PTR kaydı, alan adınızın DNS zonunda yer almaz. Yani domain için kullandığınız DNS panelinden (Cloudflare, cPanel, Plesk vs.) genellikle PTR kaydı ekleyemezsiniz.
PTR kaydı, IP bloğunun sahibi olan kurum tarafından yönetilir. Bunun anlamı şu:
- Paylaşımlı hosting kullanıyorsanız, IP hosting firmasına aittir; PTR kaydını onlar yönetir.
- VPS veya Dedicated Sunucu kullanıyorsanız, IP adresini aldığınız sağlayıcı yönetir.
- Kendi AS numaranızla IP bloğu kullanıyorsanız, PTR kayıtlarınız genellikle sizin DNS altyapınızda olur.
Örneğin DCHost gibi IP bloklarını kendi altyapısı üzerinden sunan sağlayıcılarda, müşteri paneli üzerinden PTR kaydını kendiniz girebildiğiniz arayüzler bulunabiliyor. Bazı sağlayıcılarda ise destek talebi (ticket) açmanız gerekiyor.
Alan adınızın DNS tarafında yapmanız gerekenleri daha geniş bir çerçevede öğrenmek isterseniz, Alan adı DNS yönetimi rehberimde web sitesi, e-posta ve alt alan adlarının nasıl yönlendirileceğini adım adım anlatıyorum.
Reverse DNS Kaydınızı Nasıl Test Edersiniz?
Önce mevcut durumu görmeden değişiklik yapmamak en sağlıklısı. Elinizde bir IP adresi varsa, aşağıdaki komutlarla PTR kaydını test edebilirsiniz:
Linux/macOS Üzerinde
dig -x 203.0.113.10 +short
Çıktı şöyleyse:
mail.ornek.com.
IP adresinizin PTR kaydı mail.ornek.com olarak ayarlı demektir.
Windows Üzerinde
nslookup 203.0.113.10
Benim kendi projelerimde en sık kullandığım yöntem ise “host” komutu:
host 203.0.113.10
203.0.113.10.in-addr.arpa domain name pointer mail.ornek.com.
Eğer çıktıda “NXDOMAIN” ya da “no PTR record” tarzı bir ifade görüyorsanız, bu IP için reverse DNS tanımlı değildir.
E-posta Sunucusu İçin Reverse DNS Nasıl Doğru Kurulur?
Şimdi işin en kritik yerine gelelim: Kendi e-posta sunucunuzu yönetiyorsanız, PTR kaydını doğru şekilde nasıl planlayıp uygularsınız?
1. E-posta Sunucusu İçin Ayrı Bir Hostname Belirleyin
Örnek bir senaryo üzerinden gidelim:
- Alan adınız: ornek.com
- E-posta sunucusu için kullanmak istediğiniz host adı: mail.ornek.com
- IP adresiniz: 203.0.113.10
Önce alan adınızın DNS zonunda mail.ornek.com → 203.0.113.10 şeklinde bir A kaydı oluşturun.
2. IP Sağlayıcınızdan PTR Kaydını Tanımlamasını İsteyin
Sonraki adımda, sunucu IP‘nizi aldığınız firmaya “203.0.113.10 IP adresi için PTR kaydını mail.ornek.com olarak tanımlar mısınız?” şeklinde bir talep iletmeniz gerekiyor. Eğer DCHost gibi panelden PTR yönetimi sunan bir sağlayıcı kullanıyorsanız, bu işlemi birkaç tıklama ile kendiniz de yapabilirsiniz.
Dikkat etmeniz gereken nokta: PTR kaydında kullanacağınız hostname için gerçekten bir A kaydı olmalı ve IP‘yi aynı adres göstermeli. Yani:
- mail.ornek.com → 203.0.113.10 (A kaydı)
- 203.0.113.10 → mail.ornek.com (PTR kaydı)
3. Mail Sunucusunun HELO/EHLO Host Adını Ayarlayın
Çok kritik ama sık unutulan bir adım: SMTP sunucunuzun kendini tanıttığı isim, PTR kaydıyla uyumlu olmalı. Örneğin:
- Postfix kullanıyorsanız:
myhostname = mail.ornek.com - Exim, Haraka, OpenSMTPD vb. kullanıyorsanız da benzer şekilde hostname ayarını mail.ornek.com yapın.
Bu işlemden sonra SMTP bağlantılarında HELO/EHLO kısmında mail.ornek.com görünecek; bu da PTR ile tutarlı bir kimlik sunar.
4. SPF, DKIM ve DMARC ile Destekleyin
Reverse DNS tek başına sizi tüm spam filtrelerinden geçirmez. Özellikle büyük e-posta sağlayıcıları, SPF, DKIM ve DMARC kayıtlarını da görmek istiyor. Bunları nasıl kuracağınızı detaylıca anlattığım Alan adı ile profesyonel e-posta kurulum rehberine mutlaka göz atın.
5. IPv6 Kullanıyorsanız IPv6 PTR Kaydını da Unutmayın
Eğer VPS veya fiziksel sunucunuzda IPv6 aktifse ve e-postaları IPv6 üzerinden de gönderiyorsanız, IPv6 adresiniz için de PTR kaydı tanımlatmanız gerekiyor. IPv6 yapılandırması konusunda adım adım ilerlemek isterseniz, VPS sunucunuzda IPv6 kurulum rehberini inceleyebilirsiniz.
Paylaşımlı Hosting, VPS ve Dedicated Sunucularda Reverse DNS Farkları
Hangi tür hosting altyapısını kullandığınıza göre PTR yönetimi değişiyor.
Paylaşımlı Hosting
Paylaşımlı hostingde genelde:
- Bir IP üzerinde onlarca, bazen yüzlerce site ve e-posta hesabı barınır.
- Bu IP için tek bir PTR kaydı bulunur ve bunu hosting firması belirler.
Bu senaryoda bireysel olarak PTR kaydını değiştiremezsiniz. Yapmanız gereken:
- E-posta gönderiminde hosting firmasının önerdiği SMTP host adını (ör: mail.hostingfirma.com) kullanmak,
- Alan adınızda doğru MX, SPF, DKIM kayıtlarını oluşturmak,
- Gerektiğinde destek ekibinden PTR yapılandırmasını teyit etmek.
VPS ve Dedicated Sunucu
VPS veya fiziksel sunucuda kontrol daha çok sizdedir. Genellikle:
- IP adresi size özeldir (özellikle dedicated IP aldıysanız).
- PTR kaydını ya panelden ya da destek talebiyle siz belirlersiniz.
Bu tip sunucularda, sadece PTR değil, sunucu güncellemeleri, güvenlik ayarları ve kaynak takibi de size ait olur. VPS sunucu yönetimi rehberimde SSH, güncellemeler ve izleme tarafını adım adım anlatıyorum; e-posta sunucusu kurarken de bu disipline sahip olmak önemli.
Reverse DNS Olmadan veya Hatalı PTR ile Karşılaşabileceğiniz Sorunlar
Sahada en sık gördüğüm problemleri özetleyeyim:
1. E-postaların Hiç Ulaşmaması (Hard Bounce)
Bazı sağlayıcılar, reverse DNS olmayan IP‘lerden gelen bağlantıları doğrudan reddediyor. Loglarda şuna benzer hatalar görebilirsiniz:
- 550 5.7.1 Reverse DNS required
- 554 5.7.1 Client host rejected: cannot find your hostname
2. Sürekli Spam Klasörüne Düşen Mailler
Daha hafif senaryoda, mail kabul edilir ama spam klasörüne gider. Özellikle PTR kaydınız, generic bir ISP host adını işaret ediyorsa ve SPF/DKIM gibi kayıtlarınız eksikse bu çok sık görülür.
3. IP İtibarının (Reputation) Bozulması
PTR kaydı olmayan veya kötü yapılandırılmış IP‘ler, zaman içinde spam listelerinde daha çabuk yer almaya başlar. Bir kez kara listeye düştüğünüzde, IP itibarını toparlamak oldukça zahmetli bir süreç haline gelir.
En İyi Uygulamalar: Sağlam Bir Reverse DNS Mimarisini Nasıl Kurarsınız?
Kendi projelerimde ve müşterilerde uyguladığım bazı temel prensipleri paylaşmak istiyorum:
- Her e-posta sunucusuna özel bir hostname verin: mail1.ornek.com, mail2.ornek.com gibi.
- Tek IP, tek PTR: Bir IP‘ye birden fazla PTR tanımlamaya çalışmayın; zaten çoğu sağlayıcı izin vermez.
- Hostname <→ IP <→ Hostname döngüsünü kurun: A ve PTR kayıtlarının birbirine karşılıklı işaret ettiğinden emin olun.
- Sunucu saatini ve TLS sertifikalarını ihmal etmeyin: E-posta tarafında güvenlik için SSL/TLS de önemli. Ücretsiz sertifika tarafında Let’s Encrypt SSL kurulum rehberime göz atabilirsiniz.
- Güncel kara liste kontrolleri yapın: Spamhaus, Barracuda gibi RBL listelerinde IP durumunuzu periyodik kontrol edin.
Özet ve Son Tavsiyeler
Reverse DNS (PTR kaydı), kağıt üzerinde sadece “IP → hostname” eşlemesi gibi görünen basit bir yapı; ama gerçek hayatta e-posta teslim edilebilirliği açısından kritik bir rol oynuyor. Özellikle kendi VPS veya fiziksel sunucunuzu yönetiyorsanız ve e-postaları bu sunucu üzerinden çıkartıyorsanız, PTR kaydı olmayan ya da yanlış yapılandırılmış bir IP ile yola devam etmek, uzun vadede teslimat sorunlarına, itibar kaybına ve kara liste problemlerine davetiye çıkarıyor.
Pratikte yapmanız gerekenleri kısaca toparlayalım:
- E-posta sunucunuz için anlamlı bir hostname belirleyin (ör: mail.ornek.com).
- Bu hostname için alan adınızın DNS zonunda doğru A/AAAA kayıtlarını oluşturun.
- IP sağlayıcınızdan, IP adresiniz için PTR kaydını bu hostname‘e işaret edecek şekilde tanımlamasını isteyin (veya panelden kendiniz yapın).
- Mail sunucunuzun HELO/EHLO adını bu hostname ile hizalayın.
- SPF, DKIM, DMARC ve doğru MX kayıtlarıyla altyapınızı tamamlayın.
Eğer e-posta işiniz kritikse, yalnızca bir panelden “mail gönderiyor” olmayı yeterli görmemek gerekiyor. Reverse DNS, SPF, DKIM ve DMARC dörtlüsü günümüzde minimum standart haline geldi. Altyapınızı tasarlarken DCHost gibi IP ve DNS tarafında esnek yönetim imkanı veren sağlayıcılarla çalışmak ve sunucu konfigürasyonunu ciddiyetle ele almak, uzun vadede size ciddi zaman ve itibar kazandıracaktır.
Sunucu, DNS ve e-posta tarafındaki yapılandırmalarla ilgili daha fazla içerik için blogdaki diğer yazılara da göz atabilirsiniz. Özellikle VPS sunucu yönetimi rehberi ve DNS yönetimi yazısı, bu rehberde anlattıklarınızı pratiğe dökerken elinizin altında bulunması gereken kaynaklar.
